शरीरासाठी 500 पेक्षा जास्त महत्त्वाची कार्ये यकृत करते. यकृत हे विविध जैवरा’सायनिक प्रतिक्रियांचे ठिकाण आहे. यकृतामध्ये शरीराची डि’टॉक्सि’फिके’शनची प्रक्रिया होते आणि येथेच जीवनसत्त्वे आणि खनिजे साठवले जातात. शरीराच्या दैनंदिन कामकाजासाठी अवयव महत्वाचे असल्याने, आपण केलेल्या अनेक क्रियाकलापांवर त्याचा परिणाम होतो. त्यामुळे आपण जे खातो, पितो, ज्या सवयी आपण पाळतो या सर्वांचा आपल्या यकृताच्या आ’रो’ग्यावर परिणाम होतो. या अ’वय’वा’ला हानी पोहचवण्याचे काम करणाऱ्या काही आश्चर्यकारक गोष्टींवर एक नजर टाकू…
यकृत खराब होण्याची 11 कारणे.:- पाणी कमी पिणे – पाण्यामुळे शरीराला डिटॉक्स होण्यास मदत करते. ७५% आपले शरीर पाण्याने बनलेले असल्याने शरीरावर निर्जलीकरणाचा परिणाम होतो. पुरेशा प्रमाणात द्रवपदार्थाची आवश्यकता यकृताला कार्यक्षम राहण्यासाठी असते आणि आवश्यकतेपेक्षा कमी प्रमाणात पिल्याने यकृताच्या समस्या पण उद्भवू शकतात. पाण्याच्या वापरामुळे यकृताचा साठा राखण्यास मदत होते आणि निर्जलीकरणामुळे रोगाचा धोका वाढतो.
म’द्य सेवन – प्रत्येक शरी’रात अ’ल्को’होल’साठी भि’न्न प्रतिसाद असतो आणि एका व्यक्तीसाठी ते अतिवापर असू शकते तर ते दुसर्‍यामध्ये प्रतिक्रिया होऊ शकत नाही. यापैकी बरेच काही गोष्टी आधीच किती जळजळ आहे आणि यकृत आधीच किती काम करत आहे यावर अवलंबून आहे. जास्त प्रमाणात जळजळ झाली तर सिरोसिस आणि यकृत रोग सुरू करू शकते. मध्यम प्रमाणात पिणे आणि अ’ल्को’हो’ल पिण्याची वारंवारता मर्यादित ठेवणे हेच चांगले आहे.
धु’म्र’पा’न करणे – फु’फ्फु’साचा नाही तर यकृताचा क’र्करो’ग देखील धू’म्रपा’नाशी संबं’धित आहे. सि’गा’रेट जाळल्यावर श्वासातून निघ’णारा धूर यकृतावर परिणाम करतो. सिगारेटच्या धुरामुळे होणारा ऑ’क्सिडे’टिव्ह ताण जास्त असतो आणि त्यामुळे र’क्त डि’टॉ’क्स करण्यासाठी यकृतावर दबाव येतो. ते शरीरात हा’निका’रक रसायने सोडतात आणि शेवटी यकृताचा क’र्करो’ग होतो.
जास्त वजन –जास्त वजन असण्याचा अर्थ असा आहे की तेथे जास्त चरबीयुक्त ऊतक किंवा चरबी पेशी आहेत. हे वि’षा’री प्रथिने सोडतात आणि यकृताच्या ऊतींचे नुकसान होते. लठ्ठपणामुळे अ’ल्को’होल’च्या सेवनाप्रमाणेच यकृताचे नुकसान होते आणि यकृताचा क’र्क रो’ग पण होऊ शकतो.
उच्च साखर आहार – जास्त साखर हे शरीरासाठी हा’निका’रक आहे. ग्लु’को’जच्या चयापचयासाठी यकृत हे कारणीभूत असल्याने, जास्त साखरेमुळे यकृतावर चरबी जमा होते. शरीरातील सर्व पेशी ग्लुकोज रेणू हाताळू शकतात तर यकृत पेशी फक्त फ्र’क्टो’ज हाताळू शकतात. सर्व कोला आणि बहुतेक जंक आणि प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांचा भाग हा फ्र’क्टो’ज आहे. फ्रक्टोजचे वारंवार आणि सतत सेवन केल्याने यकृताला अपरिवर्तनीय नुकसान पण होऊ शकते. नैसर्गिक साखरेकडे वळा आणि प्रक्रिया केलेले अन्न टाळा.
अतिरिक्त जेवण – यकृत आपले काम रात्री करते. भरपूर आणि जड जेवण झोपायच्या आधी खाल्ल्याने यकृतावर अतिरिक्त दबाव पडतो ज्यामुळे कालांतराने नुकसान पण होते. त्यामुळे कॅनोला तेल, शॉ’र्टनिं’ग आणि मा’र्ज’रीन असलेले पदार्थ शरीरासाठी हा’निका’रक असतात. तुमच्या यकृताचे रक्षण करण्यासाठी, तुम्ही गाजर आणि बीटरूट संध्याकाळी खावा. त्यात प्रभावी यकृत साफ करणारे गुणधर्म आहेत आणि ते आपले अवयव पण स्वच्छ करतात.
ट्रान्स फॅट जड आहार –सर्व पॅक केलेले आणि प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांमध्ये ट्रान्स फॅट्स असतात. त्यामुळे शरीरात खराब कोले’स्ट्रॉ’लची पातळी वाढते आणि हृ’दया’च्या सम’स्या पण निर्माण होतात. आणखी एक ट्रान्स फॅट्सचा हा’निका’रक प्रभाव म्हणजे ते चांगल्या कोले’स्टेरॉ’लची पातळी कमी करते. भाजलेले पदार्थ, माय’क्रोवे’व्ह पॉ’पकॉर्न आणि प्रीपॅक आणि तळलेले पदार्थ यामध्ये आढळतात, जेव्हा आपण बाहेर जेवायला जातो तेव्हा ट्रान्स फॅट्स आपल्या आहारात प्रवेश करतात.
औ’षधे – मग ती काउंटरवरची औ’षधे , लिहून दिलेली औ’षधे किंवा हर्बल सप्लिमेंट्स असो, प्रत्येक औ’षध यकृताद्वारे तोडले जाते आणि त्यामुळे यकृताच्या आ’रोग्या’वर त्या गोष्टींचा परिणाम होतो. बहुतेक प्रकरणांमध्ये याचा कोणताही परिणाम यकृतावर होत नाही, परंतु औषधे जास्त प्रमाणात घेतल्यास किंवा खूप औषधे एकत्र मिसळल्यास यकृत खराब होतो.
एक तणावपूर्ण जीवनशैली – जर दी’र्घकाळ तणाव जाणवले तर यकृत खराब होतो. सं’शोध’नाने रागाच्या भावनांशी या अवयवाचा संबं’ध जोडला आहे आणि तणाव व रा’ग आल्याने अनेकदा नुकसान होऊ शकते. अभ्यासात होणारा मान’सिक ताण आणि यकृताच्या समस्यांमुळे होणारे मृत्यू यांच्यात संबंध आढळला आहे.
एक बैठी जीवनशैली – व्यायामाचा संबंध आरोग्याशी आहे परंतु तो यकृताला पण मदत करतो. कॅलरीज बर्न केल्याने घाम येतो आणि शरीराचे डिटॉक्सिफिकेशन होते जे यकृताला मदत करते. तुमचे शरीर सुस्थितीत ठेवण्यासाठी आठवड्यातून किमान तीन ते चार वेळा व्यायाम करणे आणि अर्धा तास चालणे देखील पुरेसे आहे.
नियमित वै’द्यकीय तपासणी न करणे – बहुतेक लोक त्यांचे कोले’स्टे’रॉल, र’क्त’दाब आणि त्यांचे हृदय नियमितपणे तपासतात, पण बरेच लोक यकृताचे आरोग्य तपासण्यासाठी यकृत कार्य चाचण्या वगळतात. जे लोक अ’ल्को’हो’लचे सेवन करत नाहीत त्यांनाही नियमितपणे यकृताची तपासणी करून घेणे गरजेच आहे. कारण यकृताच्या अनेक परिस्थिती अ’ल्को’हो’लशी संबं’धित नसतात आणि खूप उशीर होईपर्यंत नुकसान होण्याची चिन्हे पण दिसतात.
